SKELJASKRÍMSLI
Skeljaskrímsli er nafn á ferfættu kvikindi sem lítið sem ekkert er vitað um en á heimkynni í sjónum við strendur Íslands og kannski víðar í ósöltu vatni. Hún er þrekleg en létt í spori, árásargjörn og mjög erfið viðureignar. Skeljaskrímslið er nær eingöngu á ferli í myrkri en hefur sést við og við í gegnum tíðina um hábjartan dag. Lýsingar á skepnunni eru óljósar þar sem hún hefur nánast einungis sést í myrkri. Hin skelfilega og lamandi lífsreynsla að mæta ófreskjunni og að takast á við hana upp á líf og dauða gerir það ekki auðveldara fyrir að taka eftir einkennum skepnunnar og er það ekki nema von að athyglisgáfan skerðist. Þegar reynt er að giska á stærðina er oft tala um vetrungsnaut eða gríðarstóri hross, oft eru orðin ,,ýkja mikið vöxtum” eða ,,eitthvert óttalegt bákn” einnig notuð. Oft er kryppa á bakinu. Halinn er langur, með klepp á enda, fæturnir eru gildir og lágir, sporin kringlótt, á stærð við miðlungs potthlemm, og með þrjár langar beittar klær á hverjum fæti. Klónum er snúið inn á við á göngu. Skepnan hefur digran háls og langar veglegar tennur, kjafturinn hefur einstaka sinnum sýnst glóa í maurildum innan. Augun eru rauðleit, búkurinn hulinn þéttri og litfagurri skeljarögg eða hreisturflögum. Henni fylgir skrölthljóð en ekki er ljóst hvort það stafi af samslætti risavaxinna klónna eða hringli í sjálfri brynjunni. Skeljaskrímslið gengur á land á haustin og veturna á undan löngum óveðrum. Óþolandi fýla eða þráalykt fylgir dýrinu og hver sem finnur þessa lykt ætti að vara sig og slökkva öll ljós, vegna þess að dýrið gengur á alla birtu. Það þýðir ekkert að skjóta á skepnurnar blýhöglum heldur verður að nota lambaspörð eða silfurhnappa eða skjóta grávíðishumli úr byssu ef á að fella þau. Allt þetta getur samt sem áður brugðist og hefur fáum tekist að fella þetta ógnardýr.
,,Ég er alinn upp í afskektu héraði, Reykjarfirði syðra á Ströndum, þar sem mikil forneskja ríkti … Ýmis kynjadýr, furðulegrar náttúru, höfðust þar við í vötnum og sjó. Allt fram á uppvaxtarár mín sáust skeljaskrímsli í firðinum á haustin. Hefur skrímslatrú verið mögnuð þarna frá fornu fari, sem sést af því, Jón lærði kallar fjörðinn Skrímslafjörð” [1]
,, Það var fyrir fáum árum í Grímsey að maður sá er Gísli hét Brandsson, bróðir Jóns Brandssonar á Yztabæ, var á gangi með sjó að hyggja að nótalögnum eður veiðiskap að hann sá skrímsli mikil ösla úr sjó í fjöru upp, svo stórt sem hest en miklu gildara, einkum fætur þess. Gísli sá að það stefndi að sér, hélt þegar undan og vóð undir hendur yfir forvaða tvo. Sókti það eftir honum og dró það hann heldur. Heyrði hann snörl eða hringl til þess. Hljóp hann sem hann mátti mest, en þá var það komið á túnið er hann fékk lokað bæinn. Lá Gísli eftir, svo hafði hann hart undan leitað og var nálega með öllu þrotinn er hann komst í rúm sitt. Sagði hann sjálfur frá þessu, réttorður maður, en eigi er getið vart yrði við það síðan”[2]
[1] Símon Jóh. Ágústsson (1904-1976): Mannþekking, bls. 346.
[2] Gísli Konráðsson (1787-1877): Syrpa. 1. bindi. Þjóðsögur, bls 236-237.
,,Ég er alinn upp í afskektu héraði, Reykjarfirði syðra á Ströndum, þar sem mikil forneskja ríkti … Ýmis kynjadýr, furðulegrar náttúru, höfðust þar við í vötnum og sjó. Allt fram á uppvaxtarár mín sáust skeljaskrímsli í firðinum á haustin. Hefur skrímslatrú verið mögnuð þarna frá fornu fari, sem sést af því, Jón lærði kallar fjörðinn Skrímslafjörð” [1]
,, Það var fyrir fáum árum í Grímsey að maður sá er Gísli hét Brandsson, bróðir Jóns Brandssonar á Yztabæ, var á gangi með sjó að hyggja að nótalögnum eður veiðiskap að hann sá skrímsli mikil ösla úr sjó í fjöru upp, svo stórt sem hest en miklu gildara, einkum fætur þess. Gísli sá að það stefndi að sér, hélt þegar undan og vóð undir hendur yfir forvaða tvo. Sókti það eftir honum og dró það hann heldur. Heyrði hann snörl eða hringl til þess. Hljóp hann sem hann mátti mest, en þá var það komið á túnið er hann fékk lokað bæinn. Lá Gísli eftir, svo hafði hann hart undan leitað og var nálega með öllu þrotinn er hann komst í rúm sitt. Sagði hann sjálfur frá þessu, réttorður maður, en eigi er getið vart yrði við það síðan”[2]
[1] Símon Jóh. Ágústsson (1904-1976): Mannþekking, bls. 346.
[2] Gísli Konráðsson (1787-1877): Syrpa. 1. bindi. Þjóðsögur, bls 236-237.